ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Εμφάνιση Κώδικα

Ο χρονογραφικά πρώτος κριτικός, ιστοριογράφος και άξιος λόγου αττικός πεζογράφος. Γεννήθηκε στο δήμο Αλιμούντος (Ν.Α. του Π. Φαλήρου, σημερινό Άλιμο) στα 470 π.Χ. Πολιτογραφημένος Αθηναίος, ήταν υιός του Ολάρου, απογόνου του Ολόρου, βασιλέα της Θράκης, που την κόρη του, Ηγησιπόλη, παντρεύτηκε ο Μαραθωνομάχος Μιλτιάδης. Αλλά και με τους Πεισιστρατίδες είχε συγγένεια. Τα πλούτη του πατέρα του, του επέτρεψαν να λάβει εξαιρετική παιδεία και αγωγή. Είχε δασκάλους το φιλόσοφο Αναξαγόρα και το ρήτορα Αντιφώντα, που την αρετή του εξαίρει στα συγγράμματά του. Εκτός απ' αυτούς επέδρασαν στην πνευματική του διαμόρφωση και άλλοι σοφοί, που συνέρρεαν τότε στην Αθήνα.

Το 430 προσεβλήθη από τη φοβερή επιδημία που είχε ενσκήψει και που ο ίδιος περιγράφει. Το 424 τον ονόμασαν στρατηγό σε μια εκστρατεία περί τη Θάσο και τη Θράκη, όπου ήταν γνωστός και ασκούσε δύναμη, γιατί στη λεγομένη Σκαπτήν Ύλην, ήταν ιδιοκτήτης μεταλλείων χρυσού. Επειδή απέτυχε στην εκστρατεία αυτή και τον νίκησε ο Βρασίδας στην Αμφίπολη, κατηγορήθηκε για προδοσία και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Διέφυγε όμως την εκτέλεση, εγκαταλείποντας την πατρίδα του, και αυτοεξορίστηκε επί είκοσι έτη. Η φυγή αυτή ωφέλησε την ιστορία των γραμμάτων, γιατί ο εξόριστος Θουκυδίδης βρήκε καιρό να περιηγηθεί τόπους που είχαν γίνει το θέατρο του πολέμου και, εντελώς απερίσπαστος, να μελετήσει. Φαίνεται ότι θα επισκέφθηκε την Ιταλία και τη Σικελία, όπως μαρτυρεί η εναργής αφήγηση των πολεμικών γεγονότων στη Σικελία, κατά την ατυχή εκείνη εκστρατεία των Αθηναίων. Έμεινε κοντά στο φιλόμουσο βασιλιά Αρχέλαο της Μακεδονίας αρκετό καιρό. Ύστερα κατέβηκε στην Σκαπτήν Ύλην, και εκεί, γράφοντας την ιστορία του, φαίνεται ότι πέθανε ξαφνικά, όπως μαρτυρεί το έργο του που τελειώνει απότομα. Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και τάφηκαν στα «Κιμώνεια μνήματα».

Η σεμνότητα του ήθους του, η άμεμπτη ζωή του, η αυστηρότητα του ύφους του, φαίνοντας καθαρά και στα χαρακτηριστικά της μορφής του. Η ιστορία του Θουκυδίδη μοιάζει με δράμα, που το μεσαίο μέρος του αποτελεί η εκστρατεία των Συρακουσών. Η καταστροφή αυτή επιφέρει και τη λύση του δράματος. Στην εξιστόρηση αυτή, με τρομερή δραματική ομορφιά περιγράφει την εγκατάλειψη του στρατοπέδου, όταν πια οι Αθηναίοι είχαν ηττηθεί κατά θάλασσαν, και δεν υπήρχε ούτε ένας ήρωας για να πεθάνει μαχόμενος, ούτε ένα πτώμα για να βρει ταφή, αλλά αναρίθμητοι νεκροί κινούσαν την λύπη, οι δε τραυματίες και οι άρρωστοι ήταν πιο αξιολύπητοι από τους νεκρούς. Ο Θουκυδίδης, σαν ιστορικός, διάβασε τους προηγουμένους λογογράφους, των οποίων τα έργα κακίζει. Τους ελέγχει αυστηρά, ακόμα και τον Ηρόδοτο, αν και δεν κατονομάζει, και λέγει ότι έγραψαν ιστορία απλώς για τέρψη, και καθένας απ' αυτούς εξιστορούσε ότι θυμόταν και όσα οι άλλοι του αφηγούνταν.

Σαν κριτικός ιστορικός αποδίδει τα αίτια των όσων συμβαίνουν στον κόσμο, καθώς και τα οδυνηρά αποτελέσματα του πολέμου, όχι στους θεούς, όπως ο Ηρόδοτος, αλλά σε φυσικά αίτια και στην ανθρώπινη φύση που τα ρυθμίζουν όλα, με πρωταγωνιστές τα πάθη, την απληστία, τη φιλοδοξία κλπ. Γι' αυτό και περιγράφοντας τη μανία των εμφυλίων πολέμων, καταδικάζει τα κίνητρά τους. Απαλλαγμένος από θρησκευτικές προλήψεις, δεν κάνει την ιστορία θέατρο θαυμάτων και δεν πιστεύει πως τα εκάστοτε φυσικά φαινόμενα (εκλείψεις ηλίου, σεισμοί κλπ.) αποτελούσαν θεία μηνύματα και προειδοποιήσεις. Κατά τους εμφυλίους πολέμους, οπότε το μίσος, η σφαγή, η καταστροφή, ο φόβος, η οργή, έπαιρναν τερατώδεις διαστάσεις (Πελοποννησιακός πόλεμος), ο Θουκυδίδης στέκεται υπεράνω των αγρίων παθών και νηφάλιος, με τόνο ήσυχο και μετρημένο, βλέπει τα πράγματα, θέτοντας πάνω στην πατρίδα, ελευθερία και στόχους, την αλήθεια και μόνο αυτή.

Έργα

• Ιστοριών 

Αποφθέγματα

1. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΑΛΛΑ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΩΝ
2. Ο ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΣΕΒΑΣΜΟΥ, ΚΑΙ Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ, ΜΕ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΤΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΟΥ ΘΑΡΡΟΥΣ
3. ΑΝ ΥΠΟΧΩΡΗΣΕΙΣ, ΑΜΕΣΩΣ ΘΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ, ΚΑΘΩΣ ΘΑ ΕΧΕΙΣ ΟΔΗΓΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΜΕΣΩ ΦΟΒΟΥ, ΑΛΛΑ Η ΣΤΕΡΕΗ ΑΡΝΗΣΗ ΘΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΝ ΚΑΘΑΡΑ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΕ ΔΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΑΝ ΙΣΟ
4. ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ
5. ΟΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥΣ ΚΑΤΑΛΗΓΟΥΝ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ, ΚΑΙ ΟΣΟ ΠΙΟ ΑΥΣΤΗΡΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
6. Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΗΣ ΕΝΟΣ ΛΑΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ Ο ΑΜΕΣΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ, ΟΣΟ Η ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΕΝΩ ΕΧΕΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΕΨΕΙ
7. ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΟΥΝ
8. ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΒΑΣΙΖΟΥΜΕ ΠΑΝΤΑ ΤΙΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΜΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΝΟΣ ΕΧΘΡΟΥ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΤΙ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙ, ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟ ΝΑ ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΛΠΙΔΕΣ ΜΑΣ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΣΤΙΣ ΓΚΑΦΕΣ ΤΟΥ, ΑΛΛΆ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΩΝ ΜΑΣ
9. Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΕΞΑΓΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΑΛΛΑ, ΟΤΑΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ, Ο ΦΟΒΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑ
10. ΦΟΒΑΜΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΓΚΑΦΕΣ ΠΑΡΑ ΤΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ
11. Η ΑΜΑΘΕΙΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΘΡΑΣΟΣ, Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΤΟΛΜΙΑ
12. ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΩΣ ΑΝΤΙΞΟΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΛΗΣΕΙ
13. ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΣΤΑΘΕΡΗ ΦΙΛΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΤΟΜΩΝ Ή ΕΝΩΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ, ΕΚΤΟΣ ΕΑΝ ΤΑ ΜΕΡΗ ΠΕΙΣΤΟΥΝ ΤΟ ΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ
14. Η ΜΟΝΗ ΣΙΓΟΥΡΗ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΝΑΣ ΝΑ ΦΟΒΑΤΑΙ ΕΞΙΣΟΥ ΤΟΝ ΑΛΛΟ
15. ΕΧΩ ΣΥΧΝΑ ΠΕΙΣΤΕΙ ΑΠΟ ΠΡΙΝ ΟΤΙ ΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
16. Η ΕΛΠΙΔΑ ΟΔΗΓΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ, ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΔΕΝ ΕΘΕΣΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΟΤΙ ΘΑ ΕΠΙΤΥΧΕΙ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ
17. ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΝΗΘΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΕΔΙΝΑΝ. Η ΑΠΕΡΙΣΚΕΠΤΗ ΘΡΑΣΥΤΗΤΑ ΕΝΝΟΗΘΗΚΕ ΩΣ ΘΑΡΡΟΣ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΥ ΣΥΜΜΑΧΟΥ, Η ΣΥΝΕΤΗ ΠΕΡΙΣΚΕΨΗ, ΔΕΙΛΙΑ, Η ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ ΩΣ ΜΑΝΔΥΑΣ ΑΝΑΝΔΡΕΙΑΣ, Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΔΕΙΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΛΕΥΡΕΣ ΕΝΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ ΩΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ
18. ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΑΠΟ ΑΓΝΟΙΑ, ΚΑΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΙ ΚΑΤΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ ΔΕΝ ΤΟΝ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ Ο ΦΟΒΟΣ
19. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΕΛΑΣΟΥΜΕ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΕΧΘΡΟ, ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥ ΔΕΙΞΟΥΜΕ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΕΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ
20. ΠΑΡΕΜΕΙΝΑΝ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΠΑΡΕΜΕΙΝΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΠΑΘΙΟΥ
21. Η ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΤΙΘΕΜΕΝΟ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ